• ტარხუნა მრავალწლოვანი მცენარეა რთულყვავილოვანთა ოჯახიდან. გავრცელებულია მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში. საქართველოში ყველაზე უხვად მოჰყავთ თბილისის საგარეუბნო ზონაში. დიდი რაოდენობით შეიცავს ეთერზეთებს. იყენებენ მწვანილად, კულინარიაში, ლიქიორის მრეწველობაში, პარფიუმერიაში, საკონსერვო მრეწველობაში. ესტრაგონის სამშობლოდ ითვლება მონღოლეთი და აღმოსავლეთ ციმბირი, ტარხუნა მას საქართველოში უწოდეს. გავრცელებულია მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში. ტარხუნა, ბოტანიკურად ცნობილი როგორც Artemisia dracunculus, ითვლება, რომ ევროპაში მონღოლეთიდან და ციმბირიდან შემოიტანეს მე-13 საუკუნეში მონღოლების შემოჭრის შედეგად. მცენარის დასახელება თარგმანში „პატარა დრაკონს“ ნიშნავს – შესაძლოა, ტარხუნის ფოთლების უჩვეულო ფორმის გამო, რომლებიც დრაკონის ქერცლს მიაგავს.
• ტარხუნა მდიდარია A, B, E, D, K ვიტამინებით, აგრეთვე ეთერზეთებით, მაგნიუმით, კალციუმით, ფოსფორით, რკინით, სპილენძით, და სხვ. ტარხუნის ფოთლები, ფესვები და ღერო შეიცავს ალკალოიდებს, კაროტინს, ფლავონოიდებსა და კუმარინებს. ტარხუნასი გვხვდება რუტინი, ეთერზეთები და ასკორბინის მჟავა. მცენარე მდიდარია მაკრო ელემენტებით როგორიცაა მაგნიუმი, კალციუმი, ნატრიუმი, ფოსფორი და მიკროელემენტებით როგორიცაა რკინა, სპილენძი, თუთია, სელენიუმი, მარგანეცი.
• ამ მცენარეში შემავალი რკინა უჯრედების ფუნქციონირების და სისხლის წარმოების გასაღებს წარმოადგენს. რკინის დეფიციტმა შეიძლება ანემია, დაღლილობა და სისუსტე გამოიწვიოს. აღსანიშნავია, რომ მანგანუმი მნიშვნელოვან მკვებავ ნივთიერებას წარმოადგენს, რომელიც ტვინის ჯანმრთელობას, ზრდას, ნივთიერებათა ცვლას და სტრესის შემცირებას ხელს უწყობს. დიდი რაოდენობით კალიუმია ტარხუნაში, კალიუმი კი არის მინერალი, რომელიც გულის, კუნთების და ნერვების სწორი ფუნქციონირებისთვის გადამწყვეტ როლს ასრულებს. კვლევამ აჩვენა, რომ კალიუმს არტერიული წნევის შემცირება შეუძლია. ტარხუნა ხალხურ მედიცინაში ტკივილის გასაყუჩებლად უკვე დიდი ხანია გამოიყენება. დანამატები, რომლებიც ტარხუნას შეიცავენ, შეიძლება სასარგებლო იყოს ისეთი დაავადებებით გამოწვეული ტკივილის შესამცირებლად, როგორიცაა ოსტეოართრიტი.
• ხალხურ მედიცინაში ტარხუნით მკურნალობდნენ შეშუპებასა და სურავანდს. ტარხუნა, თავისი სამკურნაო თვისებების წყალობით, ამაგრებს სისხლძარღვების კედლებს, აწესრიგებს ძილს, აქვს მსუბუქი შარდმდენი ეფექტი, ხელს უწყობს ჭიების გამოდევნას. ტარხუნის ნაყენს იყენებენ ცისტიტის, ართრიტის, მოთენთილობის, რევმატიზმისა და კუჭ-ნაწლავის დაავადებების დროს. ტარხუნა სისხლში შაქრის დონეს ამცირებს ინსულინი არის ჰორმონი, რომელიც გლუკოზის უჯრედების გაგზავნას ხელს უწყობს, ამიტომ შეგიძლიათ ის ენერგიის საწარმოებლად გამოიყენოთ. ისეთმა ფაქტორებმა, როგორიცაა დიეტა და ანთება, შეიძლება ინსულინის მიმართ რეზისტენტობა გამოიწვიოს, რაც გლუკოზის ჭარბ დონეს იწვევს. აღმოჩენილ იქნა, რომ ტარხუნა ინსულინის მიმართ მგრძნობელობას და ორგანიზმის მიერ გლუკოზის გამოყენებას აუმჯობესებს. ტარხუნის ექსტრაქტი სისხლში გლუკოზის დონეს 20%-ით ამცირებს.
• ტარხუნა ხელს უწყობს სასქესო ჯირკვლების ნორმალურ მუშაობას. ტარხუნიანი კერძები აუმჯობესებს მადას, ხელს უწყობს კუჭის წვენის უკეთ გამომუშავებასა და შინაგანი სეკრეციის, მათ შორის სასქესო, ჯირკვლების ნორმალურ მუშაობას. როგორც გარეგანი გამოყენების საშუალებას, ტარხუნას მიმართავენ დამწვრობის, ეგზემისა და მუნის მკურნალობისას. ტარხუნის ნაყენს იყენებენ პირის ღრუს სავლებად ლორწოვანი გარსის ანთებითი პროცესების დროს. ტარხუნა არტემიზიის მცენარეთა ჯგუფს მიეკუთვნება, რომელსაც დამამშვიდებელი მოქმედება აქვს და ძილის ხარისხს აუმჯობესებს. გრელინის და ლეპტინის ჰორმონების დისბალანსმა შეიძლება მადის შემცირება გამოიწვიოს. ეს ჰორმონები ენერგეტიკული ბალანსისთვის აუცილებელია. ლეპტინი და გრელინი ორი ჰორმონია, რომლებიც მადას აკონტროლებენ. კვლევამ აჩვენა, რომ ტარხუნას ექსტრაქტებს ლეპტინის დონის შემცირების ხარჯზე მადის გაუმჯობესება შეუძლია.
• ველურად გხვდება ჩრდილოეთ ამერიკაში, ევროპაში და აზიაში. სხავადასხვა ტერიტორიებზე გავრცელებულ სახეობებს თავის დამახასიათებელი ნიშნები აქვს, მაგალითად საფრანგეთში ტარხუნა ძალიან ნაზია, მექსიკაში მძაფრი გემო აქვს, კავკასიაში ტარხუნა გამოირჩევა არომატული თვისებებით.
• თქვენთვის გამორჩეული პროდუქტია ტარხუნა? რა ფორმით გამოიყენებთ ძირითადად? გაგვიზიარეთ თქვენი ცოდნა, რეცეფტები და იდეები.